Amortisman Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Amortisman, bir işletmedeki duran varlıkların aşınması, yıpranması veya eskimesi sebebiyle ortaya çıkan payı ifade eden bir terimdir. Başka bir tanıma göre amortisman, duran varlıkların yıpranma, aşınma ya da eskime payıdır. İşletmelerin çeşitli işler için aldığı maddi duran varlıklar, uzun yıllar kullanılır. Bu varlıkların belli bir ekonomik değeri ve ömrü vardır. Bu değer ve ömür zamanla azalır. Duran varlıkların ekonomik ömrü “maddi gider” olarak kabul edilir. Maddi giderlerin hesaplamaları, mali dönemlere bölünerek yapılır. Bunun amacı, kullanıldıkları muhasebe dönemlerine göre varlıklara gider yazılmasıdır. Böylece muhasebe kuralı yerine getirilir.

Amortisman Nasıl Hesaplanır?

Amortisman, Vergi Usül Kanunu‘nun (VUK) 315. maddesine göre hesaplanır. Maliye Bakanlığı’nın iktisadi varlıkların ömürlerine göre tespit ettiği oranlar vardır. Maddi varlıkların amortismanının hesaplanmasında bakanlığın ilan ettiği bu oranlar dikkate alınır. Amortisman hesaplamak için bazı yöntemler kullanılır. Yaygın amortisman hesaplama yöntemleri şunlardır;

Eşit tutarlı (normal) amortisman yöntemi: Eşit tutarlı ya da normal amortisman hesabında, maddi duran varlık tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanır. Ayrıca, ekonomik ömre bölünerek de hesaplama yapılabilir.

• Örnek: Bir demirbaşın 10.000 TL değerinde olduğunu düşünelim. Ekonomik ömrü de 6 yıl olsun. Amortisman oranı 1/ekonomik ömür şeklinde hesaplanır. Yani 1/6= 0,16’dır. Yüzde olarak %16 hesaplanır. Yıllık amortisman değeri ise, 10.000x%16= 1.600 TL’dir.

Hızlandırılmış amortisman (azalan bakiyeler) yöntemi: Azalan bakiyeler yönteminde varlıkların amortisman hesabı, yıl başına devreden net defter değeri üzerinden yapılır.

• Örnek: İşletmenin maddi varlık alış bedeli 200 TL olsun. Bu varlığın faydalı ömrü 6 yıl diyelim. İlk yılı 200/6x2= 66.6 TL olarak hesaplanır. İkinci yıl hesabında ise (200–66.6)=133,4/6x2= 44.4 TL olarak hesaplanır.

Fevkalade amortisman yöntemi: Doğal afetler gibi olağanüstü durumlarda varlıkların kaybedilmesi sonucu amortisman hesaplamasıdır.

Amortisman Hakkında Bilinmesi Gerekenler

• Amortisman ayırma koşulları; maddi bir varlığın 1 yıldan fazla kullanılabilir olması, kullanıma bağlı olarak kıymetinin azalması, değerleme gününde envantere dahil edilmesi ve kullanıma hazır olması durumudur.
• Vergi Usül Kanunu’nun (VUK) 490 numaralı genel tebliğine göre, 2020 yılı amortisman sınırı 1.400 TL’dir.
• Duran varlıkların amortisman hesabı için işletmede 1 yıldan fazla kullanılması gerekir. Yani varlığın faydalı ömrü 1 yıldan fazla olmalıdır.
• Amortismana tabi olacak varlığın asgari alım değeri her yıl değişir. Bu tutar, her yıl Maliye Bakanlığı tarafından yeniden değerleme sonucu belirlenir.
• Bir varlığın ekonomik ömrü, “faydalı ömür” olarak da tanımlanır. Ekonomik varlığın kullanım süresini ifade eder.

Sağlıklı günler dilerim.